Werkloosheidsregeling artiesten: advies Raad van State?

De cultuur- en evenementensector zijn zwaar getroffen door de coronacrisis. En hiermee ook de vele artiesten en kunstenaars, maar ook iedereen die op een andere manier aan de slag is in deze sectoren (zoals techniekers, podiumbouwers,…). Zowel de Vlaamse als federale overheid hebben al vele maatregelen genomen voor de getroffenen uit deze sectoren. Vandaag bestaat er commotie over het advies dat gevraagd wordt aan de Raad van State over het wetsvoorstel dat de werkloosheid voor artiesten verder wil regelen. Hier volgt wat meer duiding.

Vooraleer ik een verloop schets van de werkzaamheden in de Kamer, wil ik eerst even wijzen op de vele maatregelen die al genomen zijn voor de cultuursector en kunstenaars, op zowel Vlaams als federaal niveau.

Wat doen we al voor de cultuursector?

Federaal is er de voorbije maanden al heel wat geregeld voor artiesten:

• De referteperiode voor 2020 wordt de facto afgeschaft (omdat men toch geen artistieke prestaties kan leveren dit jaar en die dus niet moet bewijzen om volgend jaar recht te hebben op steun) dus t.e.m. het einde van de hele coronacrisis kan men beroep doen op de gewone werkloosheidsregeling van het kunstenaarsstatuut. En die is op zich al veel voordeliger dan de reguliere werkloosheidsregeling (hier krijgen we overigens kritiek voor vanuit ‘gewone’ werklozen). Dit voorstel hebben wij dus wel goedgekeurd.
• Ook over combinatie werkloosheidsvergoeding en auteursrechten is er een akkoord (ook dat steunen we).
• Iets waar ik zelf aan heb meegewerkt (hoewel federale materie), is de toegang tot de tijdelijke werkloosheid voor de zgn. “payrollers” en dagcontracters. Hier is wel een nieuw probleem gerezen rond het uitbetalen van het vakantiegeld, wat moeilijk is voor kleine spelers. Dit wordt momenteel federaal ook onderzocht.
• Artiesten met een arbeidscontract (indien geschorst) en interimcontract (indien onder contract op 13/3) hebben ook recht op tijdelijke werkloosheid. Zelfstandigen hebben recht op het overbruggingsrecht.

Op het Vlaamse niveau wordt er ook heel wat gedaan voor de cultuursector. Zo krijgt het domein Cultuur de meeste middelen uit het Vlaamse noodfonds voor corona.

De behandeling van de wetsvoorstellen in de Kamer en het spoedadvies van de Raad van State

Om de hele achtergrond mee te hebben, volgt hierbij het verloop van de bespreking van deze wetsvoorstellen over de cumulatie van inkomsten uit artistieke activiteiten en werkloosheidsuitkering in de kamercommissie Sociale Zaken :

• Er was een akkoord over een amendement (aangepast na advies RVS) om cumul tussen werkloosheidsvergoeding en auteursvergoedingen tijdelijk toe te laten.
• Op dat amendement is een subamendement ingediend van PS om de toegang tot de werkloosheid te verlagen tot 5 dagen met artistieke activiteit die moesten bewezen worden tijdens de referteperiode door artiesten en technici. De MR diende daarop een subamendement in om dat te ‘verhogen’ tot 10 dagen maar bijna alle Vlaamse fracties (behoudens de linkerzijde) vonden dit een te ruime uitbreiding en oneerlijke t.o.v. andere jonge werklozen (vb. een creatieve kok komt niet in aanmerking en moet veel meer arbeidsdagen bewijzen om recht te hebben op werkloosheid).
• Regeling is dan goedgekeurd door de linkse partijen en MR (druk in Wallonië van de grote artiestenlobby is enorm groot cfr er zijn daar ook veel meer gediplomeerde artiesten omdat ze geen strenge instroom/afstudeercriteria hanteren). CD&V heeft zich onthouden.
• Dit wetsvoorstel  moest nu gisteren door de plenaire goedgekeurd worden en daar heeft de N-VA dus spoedadvies gevraagd aan RVS omwille van de vrees dat het gelijkheidsbeginsel geschonden is tussen artistieke beroepen en andere (vb. van die kok dat ik hierboven beschrijf), alsook omwille van de vermoedelijke discriminatie tussen kunstenaars en technici in culturele sectoren onderling.
• Je moet de beslissing tot vraag voor advies aan de RvS dus bekijken als een voorzichtigheidsmaatregel: stel dat de Kamer het wetsvoorstel goedkeurt en het wordt nadien aangevochten en vernietigd door Grondwettelijk Hof, dat zou echt voor grote problemen zorgen. Daarom heeft CD&V de vraag om spoedadvies gesteund. Een spoedadvies moet er snel zijn, dan kan het wetsvoorstel terug geagendeerd worden in de plenaire dus is gewoon uitstel van enkele weken. Dit zou opnieuw voor het zomerreces worden worden besproken in de Kamer.

De voorkeur van de CD&V-fractie ging uit naar het wetsvoorstel van Groen om een Steunfonds op te richten voor de kunstenaars omdat dit buiten de werkloosheidsregeling kon uitgebouwd worden (en dan vervalt dat gevaar voor schending van het gelijkheidsbeginsel). Maar dit wetsvoorstel nr. 1215 werd door Groen ingetrokken toen het bovengenoemde subamendement werd goedgekeurd. MR en PS gaven voorkeur aan het verregaande voorstel van die verlaging van de artistieke refertedagen voor de werkloosheidsregeling en dus heeft het front van Franstalige en linkse partijen beslist.

Evaluatie kunstenaarsstatuut?

Wat dit hele debat bewijst, is ook dat er dringend een evaluatie van dat kunstenaarsstatuut moet komen want het heeft de stresstest niet doorstaan en bood onvoldoende bescherming voor de kunstenaars omdat het geen rekening houdt met de praktijk van diverse statuten en dagcontracten.

Conclusie

Conclusie: wij steunden vraag voor spoedadvies vanuit het voorzichtigheidsprincipe. Dit komt snel terug in de plenaire vergadering van de Kamer. Maar het klopt dus niet dat er nog niets is geregeld voor kunstenaars.