Lees hier mijn speech naar aanleiding van Rerum Novarum 2018, voor Beweging.net en netwerkorganisaties uit Mortsel, 10 mei 2018.
Goedemiddag allemaal.
Laat me eerst starten met te zeggen dat ik dankbaar ben om hier te zijn op deze Rerum Novarum viering. Dit is de eerste Rerum Novarum speech die ik mag geven, als jong parlementslid en mandataris voor de Beweging.net.
Rerum novarum. Toen ik deze week aan leeftijdsgenoten zij dat ik ging spreken voor Rerum Novarum zeiden zij mij: ‘Rerum Novarum, dat klinkt zo oubollig’. De letterlijke vertaling betekent echter ‘ over nieuwe dingen’, en werd in 1891 geschreven door Paus Leo XIII. Hij wilde in toen een antwoord geven op nieuwe maatschappelijke veranderingen. Zijn uitgangspunten waren een rechtvaardig loon, recht op eigendom, solidariteit met de zwakkeren en het recht om zich te verenigen; en betekenden het ontstaan van christelijke sociale bewegingen en vakbonden. Geen evidente zaken voor de toenmalige elite en machtshebbers.
Drijfveren voor Rerum Novarum
De drijfveren waren duidelijk en, voor die tijd, revolutionair: vóór solidariteit, duurzaamheid, rechtvaardigheid en emancipatie; tégen armoede en uitsluiting.
De drijfveren waren duidelijk en, voor die tijd, revolutionair: vóór solidariteit, duurzaamheid, rechtvaardigheid en emancipatie; tégen armoede en uitsluiting. Vandaag, 127 jaar later, is deze oude boodschap nog steeds actueel. Het zou een cliché zijn om te zeggen dat we vandaag net als toen geconfronteerd werden met maatschappelijke veranderingen. Dat was de hele voorbije 127 jaar immers het geval. Maatschappelijke evoluties hebben zich nog nooit zo snel na elkaar afgespeeld als de voorbije eeuw. Maar dat de Rerum Novarum boodschap van 127 jaar geleden nog steeds actueel is, bewijst dat die boodschap – voor solidariteit, duurzaamheid, rechtvaardigheid & emancipatie – tijdloos is. Of ook, dat deze zaken nog niet verworven zijn.
Normen & waarden
Alle politieke partijen zeggen nochtans dat zij voor die waarden van solidariteit, rechtvaardigheid en duurzaamheid staan. Als dit zo is, als alle partijen deze waarden hoog in het vaandel dragen, waarom moeten wij hier dan toch elke dag voor strijden en deze verdedigen? Waarom moeten wij er dan voor zorgen dat de overheid aandacht heeft voor de zwakkeren en hulpbehoevenden? Waarom gaan er dan nog steeds elke dag duizenden kinderen naar school met een lege brooddoos? Waarom zijn dan nog veel van onze ouderen eenzaam? Waarom durven vele holebi’s dan nog niet hand in hand lopen op straat? Waarom wordt arbeid dan nog vele malen zwaarder belast dan inkomsten uit grote vermogens? Waarom maken we de keuze dan niet voor een omslag naar duurzame energie? Waarom kunnen fietsers zich dan nog niet veilig op de weg verplaatsen?
Ik weet het, alle politieke partijen – op extremen langs linker- en rechterzijde na – hebben meebestuurd op lokaal, Vlaams én federaal vlak en dus kansen laten liggen om bepaalde zaken aan te pakken. Maar tegelijkertijd hebben wij, de christelijke volkspartij en christendemocraten samen met het middenveld, wel onze sociale welvaartstaat uitgebouwd tot wat zij nu is. En daar mogen we fier op zijn. België is nog steeds één van de beste plaatsen ter wereld om te wonen – m.u.v. misschien van het weer, hoewel: die landen waar het klimaat beter is, zullen de eerste slachtoffers zijn van de klimaatveranderingen, waar klimaatvluchtelingen en nieuwe migratiestromen door gaan ontstaan. België is een goed land om te wonen, Zowel voor wie het goed heeft (kijk eens naar onze mogelijkheden op vlak van cultuur, vrije tijd, sport, ons toegankelijk en kwaliteitsvol onderwijs), als voor wie tegenslag heeft, en door bijvoorbeeld ziekte zonder werk valt. Waar elders dan in België zou u willen wonen?
Oorlog & conflict
Daarom ook dat zovele mensen op de vlucht voor oorlog en geweld de weg naar Europa en België opzoeken.
In de eerste plaats om veilig te zijn, en dan om een nieuw leven op te bouwen. Hier wil ik even bij blijven stilstaan. Past het ook niet in die waarden die wij als christelijke sociale beweging zo belangrijk vinden, die via Rerum Novarum de start van ons engagement betekende, om ook vluchtelingen te helpen? Maken zij geen deel uit van de zwakkeren van vandaag, die behoefte hebben aan solidariteit, rechtvaardigheid en barmhartigheid? Aan compassie en mededogen, zoals de pastoor tijdens de eucharistieviering zei?
Dit jaar wordt hier in Mortsel het Amerikaans bombardement herdacht waarbij 75 jaar geleden bijna 1000 mensen het leven lieten. Bijna elk Mortsels gezin was getroffen. Dit was een verschrikkelijke gebeurtenis. Stel u voor, dat u in een situatie leeft waarin u elke dag opnieuw moet vrezen voor dergelijke horror. Zou u zelf ook niet op de vlucht gaan naar een plek waar het veilig is? Velen van onze ouders, grootouders en overgrootouders hebben dit gedaan. Ook zo mijn overgrootmoeder, die net geen 100 jaar is geworden en van wie ik het grote geluk heb gehad haar nog lang te mogen kennen. Zij is geboren vlak voor de start van WO1, in Nieuwpoort. En zij is als jong meisje gevlucht met haar moeder, met een kar met slechts enkele bezittingen, naar het noorden van Frankrijk, in het dorpje Tours in de regio Nord-Pas-De-Calais.
Calais
Heel vaak heeft zij mij verteld over hoe goed zij daar werd opgevangen door de lokale bevolking, en hoe dankbaar zij hiervoor was. Haar verhaal zal velen van jullie ongetwijfeld bekend in de oren klinken door gelijkaardige verhalen van ouders en grootouders.
Nord-Pas-de-Calais. 100 jaar na de Groote Oorlog komen hier opnieuw mensen samen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld. In de zomer van 2015 ben ik als vrijwilliger vluchtelingenwerk gaan doen in het vluchtelingenkamp in Calais, genaamd de Jungle. Het kamp heeft haar naam niet gestolen. Bijna 3000 mensen die hier samen leefden in erbarmelijke omstandigheden en moesten zien te overleven. Hier werd me duidelijk dat er niet alleen grenzen zijn aan Europa, maar ook aan de menselijkheid.
Voor haar 90e verjaardag, 15 jaar geleden, hebben mijn familie en ik mijn overgrootmoeder meegenomen voor een verrassingsweekend naar Parijs. Onderweg zijn we ook gestopt in Tours, het dorpje waar mijn overgrootmoeder de eerste jaren van haar leven doorbracht. Toen we haar vroegen waar we waren, herkende zij het stadje eerst niet meer. Ook daar was er in 100 jaar veel veranderd. Moesten we haar vandaag kunnen meenemen naar Calais, dan zou zij dit opnieuw niet meer herkennen. Zij zou de omstandigheden waarin vluchtelingen nu worden opgevangen, in vergelijking met de steun die zij kreeg, niet herkennen. Ik weet dat dit haar diep zou raken, dat zij hier diep droef om zou zijn.
Solidariteit
De vraag die we onszelf moeten stellen is: verdienen de vluchtelingen van vandaag niet dezelfde steun en solidariteit die onze voorouders gekregen hebben? Of ik zal het anders formuleren: de manier waarop vluchtelingen nu worden opgevangen, zouden wij willen dat onze grootouders op dezelfde manier werden opgevangen? Moeten we deze vluchtelingen niet helpen op de manier waarop we zouden willen dat onze grootouders geholpen worden?
De vraag die we onszelf moeten stellen is: verdienen de vluchtelingen van vandaag niet dezelfde steun en solidariteit die onze voorouders gekregen hebben?
Pas op, er gebeuren fantastische initiatieven vanuit vrijwilligers. En onze overheden, ook de lokale, hebben tijdens de piek van de vluchtelingencrisis veel inspanningen gedaan om deze mensen op een menswaardige manier op te vangen. Verschillende mensen of verenigingen, waaronder velen uit het netwerk van de Beweging.net, doen fantastisch werk. Kijk maar naar bijvoorbeeld Booms Welkom hier dichtbij, of de vele lokale initiatieven van Familiehulp. Het is hoopgevend om te zien hoeveel mensen dagdagelijks de waarden van Rerum Novarum omzetten in de praktijk. En daarvoor wil ik van deze Rerum Novarum-lezing ook gebruik maken om iedereen hier aanwezig hartelijk te bedanken voor hun inzet in verenigingen, hun persoonlijke engagementen. Het is door jullie inzet, vanuit jullie engagementen, dat jullie een verschil maken en dagdagelijks mee bouwen aan die warme samenleving die wij allemaal zo belangrijk vinden!
Belangrijke rol voor het middenveld
Het middenveld is voor de samenleving wat eieren zijn voor mayonaise: het zorgt dat het geheel, dat de samenleving, (ver)bindt.
Het middenveld is voor de samenleving wat eieren zijn voor mayonaise: het zorgt dat het geheel, dat de samenleving, (ver)bindt. Net zoals authentiek engagement zo mooi is, smaakt verse mayonaise ook het best. Maar het middenveld staat onder druk. En als het middenveld onder druk staat, staat de democratie onder druk. Het middenveld staat onder druk omdat rechtse partijen vanuit een politiek cynisme het traditionele middenveld als vijand van hun politiek project beschouwen, en hen daardoor monddood willen maken. De democratie staat ernstig onder druk als slechts één geluid mag gehoord worden, en de stem van de zwakkeren niet meer meetelt.
En wat zien we? Dat diezelfde rechte partijen die het middenveld de mond willen snoeren, zwakkeren gebruiken om een vijandbeeld aan op te hangen. De werklozen als bedreiging voor onze sociale zekerheid. De vluchtelingen als bedreiging voor onze cultuur. Moslims als bedreiging voor onze normen en waarden. Door vijandbeelden te creëren, voeden zij de polarisatie en zetten zij mensen en gemeenschappen tegen elkaar op. We hebben geen polarisatie nodig, maar verbinding. Dat is de manier waarop ik als jong politicus aan politiek wil doen en de partnerorganisaties van de beweging.net hun engagement willen opnemen.
De weg vooruit
De weg van de verbinding is de enige juiste weg. Dat is de weg vooruit. De weg vooruit naar een samenleving waar iedereen mee is. Een samenleving waar onze ouderen en zorgbehoevenden de zorg krijgen die ze nodig hebben. Waar kinderen veilig naar school kunnen gaan. Waar mensen een job hebben die ze graag doen. Waar mensen zichzelf kunnen ontplooien. Waar we zorg dragen voor elkaar én voor het milieu. Waar iedereen zichzelf kan zijn. Een samenleving waar het niet uitmaakt hoe je heet, waar je vandaan komt, van wie je houdt of waarin je gelooft.
Wij kiezen die weg vooruit. Op de weg ook af en toe eens in de achteruitkijkspiegel kijken. Naar de Rerum Novarum-boodschap 127 jaar geleden, en het werk dat de christelijke arbeidersbeweging samen met de christelijke volkspartij en de christendemocraten als bevoorrechte partners hebben afgelegd. Altijd met diezelfde overtuiging en drijfveer, dat elke mens telt. En dat elke mens een meerwaarde heeft. Mensen zijn immers maar zo beperkt als de samenleving hen maakt. De weg vooruit start bij ieder van ons. Iedereen kan vanuit persoonlijk engagement het verschil maken en mee bouwen aan een warme samenleving.
Laat ons die weg vooruit samen bewandelen. Een Afrikaans gezegde luidt “If you wanna go fast, go alone. If you wanna go far, go together.” Als je snel wil gaan, moet je alleen gaan. Als je ver wil geraken, moet je samen gaan. Samen. Dat wil ook zeggen dat we samen onze stem moeten laten horen. Laat ons radicaal zijn in onze nuance, en die solidaire boodschap luid uitspreken. Via jullie verenigingen waarin jullie actief zijn. Laat jullie niet monddood maken.
Bedankt voor jullie inzet!
Blijf de waarden verdedigen van Rerum Novarum, die jullie en duizenden mensen de voorbije 127 jaar in de praktijk brachten. Want de tijden zullen ook de komende decennia blijven veranderen, met telkens andere problemen en uitdagingen. Maar de antwoorden zullen altijd dezelfde zijn: solidariteit, rechtvaardigheid en emancipatie.
De weg vooruit start bij ieder van ons. Iedereen kan vanuit persoonlijk engagement het verschil maken en mee bouwen aan een warme samenleving.
Wil je weten waarom Orry diversiteit & gelijke kansen belangrijk vindt? Kijk hier.
0 reacties